"Krocząc w ciemności"

Autor: Leonie Swann
Tytuł: "Krocząc w ciemności"
Wydawnictwo: Prószyński i s-ka, 2016
Ilość stron: 424

Leonie Swann dała się poznać jako autorka dwóch niebanalnych, przebojowych powieści ze stadkiem owiec rozwiązujących zagadki kryminalne w roli głównej: Sprawiedliwości owiec (gdzie rozwikłują sprawę tajemniczej śmierci swojego pasterza) oraz Triumfu owiec (gdzie prowadzą śledztwo w sprawie brutalnych zwierzęcych morderstw). W swojej najnowszej książce pisarka posunęła się o krok dalej; o ile bowiem jej poprzednie powieści mniej więcej mieściły się w ramach gatunkowych wyznaczanych przez kryminał i komedię, z lekka ocierając się o absurd i powiastkę filozoficzną, o tyle Krocząc w ciemności skutecznie wymyka się próbom podobnego szufladkowania: tu fantastyka i baśń przeplatają się z kryminałem i komedią w najbardziej zwariowanych konfiguracjach, zaś nieco szaloną i chaotyczną, ale niebywale atrakcyjną fabułę otula absurd i groteska, spowija magia, no i przenikają te specyficzne, filozoficzne nutki, które nadawały niepowtarzalny charakter "owczym" opowieściom.

Tym razem zamiast ze stadkiem owiec mamy do czynienia z pchlim cyrkiem należącym do Juliusa Birdwella – dawniej włamywacza, aktualnie tresera pcheł i złotnika, którego specjalnością jest zdejmowanie klątw z kamieni szlachetnych.  Pewnego dnia przed śmiercią w nurtach Tamizy ratuje go syrena, on zaś w zamian obiecuje jej ocalić pewną rusałkę z niewoli niejakiego Fawkesa – dyrektora cyrku magicznych istot. Julius postanawia skorzystać z usług detektywa Franka Greena, zlecając mu odnalezienie rusałki, ten jednak okazuje się być nieudacznikiem potrzebującym pomocy psychoterapeuty. Wkrótce na drodze Birdwella staje urocza osóbka z różkami i kopytkami fauna, Elizabeth, która ratuje jego pchły od śmierci i szukając zemsty na Fawkesie, wciąga Juliusa w nieprawdopodobną historię. Drogi właściciela pchlego cyrku, Elizabeth, Franka Greena  i samego Fawkesa krzyżują się w pewnym wiejskim domu chronionym magicznym żywopłotem, stanowiącym azyl dla wszelkiej maści baśniowo – legendarnych stworzeń, pragnących nade wszystko zachować wolność.

Krocząc w ciemności pod wieloma względami przypomina poprzednie powieści Leonie Swann; i tym razem swoją cichą, acz istotną rolę mają do odegrania zwierzęcy bohaterowie – już co prawda nie stadko owiec, a gromada pcheł – jednak nie grają one pierwszych skrzypiec, ustępując pola całej galerii bohaterów, wśród których prym wiodą postaci ludzkie. Jednak podobnie jak w Sprawiedliwości owiec i Triumfie owiec także i pchły mają swój własny świat, etos, filozofię życiową i światopogląd. Autorka pozwala nam zajrzeć do tego niezwykłego świata, ukazując stosunek insektów do rozgrywających się wydarzeń, ich komentarze bądź refleksje do otaczającej ich rzeczywistości lub wręcz przedstawiając wydarzenia z pchlego punktu widzenia; te urocze i zabawne przerywniki nie tylko stanowią urozmaicenie fabuły zmianą perspektywy narracyjnej czy tematu, ale również spowalniają tempo akcji, momentami naprawdę szalone. Poza tym czytelnik ze zdumieniem odkrywa, że pchle przemyślenia nie zawsze pełnią funkcję tylko rozrywkową, często nie są pozbawione głębszego znaczenia i rzeczywiście potrafią stać się źródłem refleksji, podobnie jak miało to miejsce w poprzednich powieściach niemieckiej pisarki.

Jednak to perypetie Juliusa Birdwella i detektywa Greena wysuwają się na pierwszy plan: ich zaangażowanie w los magicznych istot i konflikt z Izaakiem Fawkesem, nietypowym czarnym charakterem. Kameralne w owczych opowieściach grono bohaterów tu rozrasta się do bogatej, oszałamiającej różnorodnością galerii postaci, z której przedstawiciele rodzaju ludzkiego na pierwszy rzut oka wydają się najmniej interesujący i nieporadni – wraz z rozwojem fabuły to właśnie oni nabierają barw, życia i stają się nie mniej oryginalni, niż cała armia baśniowych stworzeń: Julius, treser pcheł i złotnik, przejmuje od swoich podopiecznych filozofię życiową, a nawet… osobowość, o ile w ogóle można mówić o czymś takim w przypadku insektów; Frank Green, nieudolny detektyw cierpiący na halucynacje i korzystający z pomocy psychoterapeuty, by zapomnieć o prowadzonych śledztwach, znajduje przyjemność w obcowaniu z pewnym smokiem; dziarska staruszka Rose Dawn kradnie samochód dostawcy kwiatów, by dotrzymać towarzystwa swojej przyjaciółce, skazanej na wieczną niedorosłość Emily. Jest wreszcie i Isaac Fawkes – czarny charakter zmęczony swą rolą, nękany wyrzutami sumienia, którego nie sposób nie lubić (notabene bohater inspirowany autentyczną postacią angielskiego sztukmistrza z przełomu XVII i XVIII wieku), no i cała magiczna menażeria: uwięziona rusałka, ślimacza dama, syreny, fauni, smok, mężczyzna z lisią kitą, a także istoty człowiekopodobne, ale tym groźniejsze, jakby rodem z horroru: Thistle i Hunch.

Wszystkie te dziwaczne, osobliwe stworzenia zaludniają nie tylko Londyn, gdzie głównie toczy się akcja powieści (podobnie jak u Gaimana w Nigdziebądź czy Aaronovitcha w Rzekach Londynu), ale generalnie egzystują wszędzie tam, gdzie człowiek, dzieląc z nim przestrzeń miejską i wiejską – bo tak naprawdę dopiero na sielskiej, angielskiej prowincji, w otoczeniu lasów, łąk i pól, czują się jak u siebie. Cały świat jest przesiąknięty magią (ale raczej magią wywodzącą się z natury, mocy żywiołów), lecz dostrzec jej przejawy mogą tylko nieliczni. Konsekwencje tego osobliwego daru bywają różne: opłakane dla Emily, niosące nieoczekiwane możliwości dla Juliusa i Franka, jednak nikogo nie pozostawiają sobą.

Krocząc w ciemności to zabawna, urokliwa powieść, ze zwariowaną, momentami absurdalną fabułą, obfitującą w humor słowny i sytuacyjny, liczne i zaskakujące zwroty akcji, jak również natłok wątków, postaci i wydarzeń sprawiających wrażenie chaosu, jednak łączących się w logiczną, spójną, choć dziwaczną całość. Leonie Swann wykorzystała sprawdzone w „owczych powieściach” chwyty i motywy, rozwijając niektóre pomysły, poddając je rozmaitym przeobrażeniom, a efekt tych zabaw formą dosłownie zapiera dech w piersiach. Najnowsza powieść niemieckiej pisarki zachwyca zgrabnym połączeniem komedii, kryminału i fantasy z domieszką wielu innych elementów, stanowiących o atrakcyjności fabuły. Choć jej głównym celem jest rozbawienie czytelnika, niesie ona ze sobą i głębsze treści, proste, ale ważne prawdy życiowe; pokazuje, że czasem warto wznieść się ponad swój strach czy inne ograniczenia, istniejące głównie w naszym umyśle, że warto zaryzykować i postawić wszystko na jedną kartę, by wykonać swój wielki skok w nieznane; uczy, że jeśli czegoś nie widać, to wcale nie znaczy, że to coś nie istnieje; jeśli to widzisz, to niekoniecznie z tobą jest coś nie tak, być może to świat zwariował, nie ty.

Dajcie się porwać tej szalonej, niebanalnej, zaskakującej i ze wszech miar udanej opowieści, a gwarantuję, że w zupełnie inny sposób będziecie odtąd patrzeć nie tylko na pchły.

Moja ocena: 4/5

Opublikowane na stronie: http://lubimyczytac.pl/ksiazka/289611/kroczac-w-ciemnosci/opinia/31567048#opinia31567048

za książkę serdecznie dziękuję wydawnictwu Prószyński i s-ka ;)