"Oblubienica z Azincourt"

Autor: Joanna Hickson
Tytuł: "Oblubienica z Azincourt"
Cykl: Katarzyna Walezy, t.I
Wydawnictwo: Literackie, 2014
Ilość stron: 550
Okładka: miękka ze skrzydełkami

Początkowo nic nie wskazywało na to, że dziesiąte dziecko francuskiej pary królewskiej - Izabeli Bawarskiej i Karola VI Szalonego, księżniczka Katarzyna Walezyjska, w jakikolwiek sposób zapisze się na kartach średniowiecznej historii. Los i okoliczności sprawiły jednak, że choć była zaledwie pionkiem w politycznej grze swoich francuskich krewnych, została królową Anglii z prawem do francuskiego tronu, matką Henryka VI Lancastera oraz protoplastką dynastii Tudorów. Zanim jednak dane jej było poślubić Henryka V Plantageneta, wiele musiało się wydarzyć zarówno w jej życiu, jak i historii rodzinnego kraju.

Losy Katarzyny poznajemy za sprawą bohaterki fikcyjnej, Guillaumette Dupain, jej mamki, niani, zaufanej służki i powiernicy, a więc osoby niewiele znaczącej, za to doskonale orientującej się we wszystkich niemal sprawach istotnych dla fabuły.
Dzięki niej  dowiadujemy się, jak wyglądało dzieciństwo i młodość nie tylko księżniczki, ale również gromadki pozostałych dzieci monarszej pary, a nie miało ono nic wspólnego z popularnymi wyobrażeniami o baśniowym, wolnym od trosk życiu. Katarzyna i jej rodzeństwo niemal od urodzenia pozostawali pod niedbałą opieką sztabu służących, zapomniani i zaniedbywani przez własnych rodziców: pogrążonego w szaleństwie ojca, nękanego napadami szału i oderwanego od rzeczywistości oraz rozwiązłej matki pochłoniętej własnymi miłostkami i intrygami, mającymi jej zapewnić pełnię władzy - do momentu, kiedy można ich było wykorzystać jako pionki w politycznej grze, przygotowując dla nich mariaże zgodne z interesem ich matki oraz jej kochanka, księcia Burgundii, Jana bez Trwogi. Kiedy Izabeli Bawarskiej pozostaje do dyspozycji jedynie Katarzyna, wraz ze swym książęcym kochankiem próbuje osłabić wpływy delfina Karola (późniejszego Karola VII zwanego Zwycięskim) i wydać córkę za angielskiego króla z prawami do francuskiego tronu po kądzieli, Henryka V Plantageneta. Katarzyna, rozdarta między miłością i lojalnością do brata i przyszłego męża, rzecz jasna nie ma nic do gadania, zostaje postawiona przed faktem dokonanym i na mocy traktatu pokojowego w Troyes, będącego następstwem dotkliwej dla Francuzów klęski pod Azincourt, poślubia angielskiego monarchę.

Nie przepadam za zabiegiem, na jakie zdecydowała się Joanna Hickson – zastosowaniu narracji pierwszoosobowej i opowiadaniu o rozgrywających się wydarzeniach z perspektywy postaci fikcyjnej, niezaangażowanej w ich tok, ale doskonale zorientowanej w realiach. Nieporównywalnie bliższa jest mi forma przyjęta przez Philippę Gregory (charakterystyczna dla wszystkich powieści cyklu tudorowskiego i wojen kuzynów, za wyjątkiem Błazna królowej), gdzie rolę narratorki bierze na siebie główna bohaterka i to z jej punktu widzenia czytelnik poznaje ważne wydarzenia historyczne, które protagonistki dotyczą pośrednio lub bezpośrednio, na kształtowanie których ma wpływ lub też odwrotnie – które formują jej przyszłość w mniejszym bądź większym stopniu. W przypadku Oblubienicy z Azincourt wybór takiej a nie innej narratorki niejako wymusza wprowadzenie do fabuły wątków, które nie mają dla niej większego znaczenia, niewiele do niej wnoszą, bo dotyczą prywatnego życia fikcyjnej postaci i jej relacji z podopieczną; jest to zwyczajnie średnio interesujące  w obliczu wydarzeń kształtujących historię średniowiecznej Europy, a poza tym dość nużące. Z drugiej strony to właśnie dzięki opiekunce młodej księżniczki poznajemy tragiczną sytuację królewskich dzieci, niełatwe i skomplikowane relacje pomiędzy Katarzyną a jej rodzeństwem i rodzicami – relacja osoby pozostającej nieco na uboczu, zdystansowanej, a jednocześnie posiadającej kompetencje, by je ocenić i o nich opowiedzieć, sprawia, że podane informacje stają się bardziej wiarygodne, niż gdyby przekazywała je czytelnikowi sama księżniczka.

Autorka niezwykle umiejętnie wprowadza czytelnika w zawiłości fabuły, z dbałością o historyczną wiarygodność, a zarazem ciekawie i czytelnie zarysowując kontekst polityczny. Wyjątkowo barwnie i intrygująco ukazuje Francję wstrząsaną wewnętrznymi konfliktami między Burgundczykami, zwolennikami Jana bez Trwogi i wspierającą go królową a stronnikami hrabiego Armagnac opowiadającego się za delfinem; Francję, która po klęsce pod Azincourt musiała ulec angielskiemu monarsze. Mamy tu szalonego króla niezdolnego do sprawowania rządów i ambitną królową gotową na wszystko, byle tylko utrzymać się u steru władzy, nawet jeśli oznacza to odsunięcie od tronu własnego syna. Jest tu więc królewski dwór, gdzie ścierają się różne wpływy i stronnictwa, zawiązują się sojusze, rodzą intrygi, dochodzi do zdrad i trwa otwarta bądź zakulisowa walka o władzę. Pośrodku tego wszystkiego, w centrum wydarzeń i w sercu tego gniazda intryg mamy dorastającą Katarzynę, od najmłodszych lat marionetkę w rękach krewnych: zarówno matka, jak i brat pragną wykorzystać ją do swoich celów wydając za angielskiego króla, by w ten sposób zyskać przewagę nad drugą stroną konfliktu.

Jak na ironię o samej księżniczce trudno powiedzieć cokolwiek więcej – jest po prostu kolejną arystokratką, przeznaczoną do dynastycznego małżeństwa, zmuszoną przez okoliczności i los do podporządkowania się woli krewnych. Autorka starała się udramatyzować jej postać, każąc wybierać pomiędzy lojalnością wobec brata i przyszłego męża, ale tak naprawdę jej myśli i uczucia nie mają żadnego znaczenia – fakt zaślubin z Henrykiem V automatycznie stawia ją w opozycji do delfina, czyniąc ją wrogiem Karola, co osłabia dramatyzm jej sytuacji, bo tak naprawdę wcale nie dokonuje żadnego wyboru i o niczym nie decyduje. Katarzyna to świadoma swego przeznaczenia, pogodzona z losem i poddająca się woli krewnych młoda kobieta, której osobowość nie do końca ma szansę zabłysnąć; błyszczą za to bohaterowie bardziej wyraziści, kształtujący rzeczywistość:  delfin, późniejszy król Karol VII Zwycięski, zdeterminowany, by dochodzić swych praw, konsekwentnie dążący do celu; Henryk V Plantagenet – rycerski, ale też brutalny i bezwzględny oraz Jan bez Trwogi – cyniczny i wyrachowany okrutnik. Katarzyna niknie w natłoku tych postaci, ale… jest, jak być powinno. Jako francuska księżniczka i oblubienica angielskiego króla raczej nie miała szansy, by pokazać swą osobowość. Czytelnik, który zna jej dalsze losy, może mieć nadzieję, że w następnym tomie postać Katarzyny nabierze rumieńców – poznamy ją jako nielubianą angielską władczynię, późniejszą wdowę, która spotyka na swej drodze niejakiego Owena Tudora…

Oblubienica z Azincourt  to kawał solidnej beletrystyki historycznej. Może tło historyczno - obyczajowe nie jest tak oszałamiająco rozbudowane, jak  w powieściach Philippy Gregory, a postaci bohaterów i relacje między nimi zbyt płaskie, jednoznaczne i uproszczone, niemniej jednak lektura przykuwa uwagę czytelnika, pozwala wyobraźni przenieść się w czasie i wsiąknąć w realia średniowiecznej Francji na długie godziny, a przede wszystkim - spotkać postaci, które dawno już skryła pomroka dziejów.

Moja ocena: 4/5

Opublikowane na stronie: http://lubimyczytac.pl/ksiazka/231343/oblubienica-z-azincourt/opinia/22852252#opinia22852252