"Jedna niezwykła rzecz"

Autor: Chitra Banerjee Divakaruni
Tytuł: "Jedna niezwykła rzecz"
Wydawnictwo: Zysk i -ska, 2013
Ilość stron: 217
Okładka: miękka ze skrzydełkami

Zdarzyło mi się niegdyś ujrzeć w lesie rano
Dwie drogi: pojechałem tą mniej uczęszczaną -
Reszta wzięła się z tego, że to ją wybrałem.

Czy kiedykolwiek znaleźliście się w sytuacji, która zmusiła Was do uświadomienia sobie własnej śmiertelności, spojrzenia z dystansu lat na całe swoje życie, przeanalizowania najbardziej istotnych wyborów i ich konsekwencji pod kątem tego, jak mocno zaważyły na Waszych losach? I czy wśród wydarzeń, jakie ukształtowały Wasze życie, potrafilibyście wskazać to jedno, które miało w nim największe znaczenie, które doprowadziło Was do tego konkretnego momentu życia?

Sytuacja taka przydarzyła się kilkorgu przypadkowym ludziom, którzy pewnego popołudnia znaleźli się razem w biurze paszportów i wiz konsulatu indyjskiego w pewnym mieście Stanów Zjednoczonych. Nagłe trzęsienie ziemi uwięziło dziewięć osób w budynku urzędu; jest wśród nich stara Chinka z utalentowaną muzycznie wnuczką, dwoje pracowników konsulatu przeżywających romans, weteran wojny w Wietnamie, starsze, zamożne małżeństwo, młody muzułmanin urodzony w Ameryce oraz studentka college'u.

Początkowa panika i tyleż gorączkowe, co bezowocne poszukiwania drogi wyjścia ustępują wkrótce emocjonalnemu odrętwieniu, z którego współtowarzyszy niedoli próbuje wyrwać młoda dziewczyna, Uma. Proponuje, by każdy z nich opowiedział jedną historię ze swojego życia, która nigdy wcześniej nie ujrzała światła dziennego i która jest pod jakimś względem niezwykła. Uwięzieni, początkowo niechętnie, z czasem coraz śmielej, pod wpływem chwili, w której ważą się ich losy, snują opowieść o swym życiu:  o utraconej miłości, traumatycznym dzieciństwie,  bolesnej stracie, poszukiwaniu własnej tożsamości, pogrzebanych marzeniach,  zawiedzionych nadziejach, chęci odkupienia win, udrękach dorastania i dojrzałości, która rodzi się w rozczarowaniu i akceptacji kolei losu.

Każda z dziewięciorga osób pod wpływem opowieści innych i własnej zaczyna na swoje życie patrzeć z innej perspektywy, oceniać dokonane wybory, przeprowadzać bilans zysków i strat i zastanawiać się, czy będzie miała jeszcze szansę, by coś w życiu zmienić - i czy starczy jej sił i odwagi, by tego dokonać. Tak się złożyło, że życiowe wybory doprowadziły ich wszystkich w to samo miejsce - nie bez przyczyny. Czy zgodnie z prawem karmy, według którego nic nie dzieje się bez powodu, każdy odpowiedzialny jest za własne życie, cierpienie i szczęście, jakie sprowadza na siebie i innych, to, co spotkało ich w konsulacie jest tym, na co zasłużyli, jest ich karmą? I czy odpowiedź na to pytanie kryje się w każdej opowiadanej historii?

Grupkę przypadkowych osób, których w to miejsce przywiodła chęć odmienienia własnego życia - czy to pod wpływem impulsu, przemyślanej decyzji czy w akcie desperacji - łączy jedno: wiara w to, że wyjazd do Indii, która w ich wyobrażeniach urasta do rangi ziemi obiecanej, wyprostuje ich ścieżki, zapoczątkuje pasmo sukcesów i szczęścia. W oczekiwaniu na ratunek ludzie uświadamiają sobie, że nie da się uciec od samych siebie, że to, co ich spotyka, jest konsekwencją wcześniejszych wyborów, a zmiana karmy jest niełatwa, choć możliwa. Szansą na uświadomienie sobie tego jest sytuacja, w jakiej się znaleźli; czy jednak będzie im dane wykorzystać nowo zdobytą wiedzę jeszcze w tym życiu?

Po Jedną niezwykłą rzecz sięgałam z mieszanymi uczuciami. Przyznam, że nie bardzo przemawiała do mnie  sytuacja, w której grupka zupełnie sobie obcych osób pod wpływem wyjątkowych okoliczności czyni sobie intymne wyznania - brzmiało to zbyt nieprawdopodobnie, kojarzyło się z tandetną obyczajówką. Nieoczekiwanie dla samej siebie stwierdziłam, że autorce udało się nakreślić całą sytuację wyjątkowo wiarygodnie; oszczędne, ale sugestywne słowa, niespieszna i nienachalna narracja przydają fabule autentyzmu, podobnie jak życiowe, niepozbawione dramatyzmu, chwytające za serce historie bohaterów obfitujące w zwyczajne ludzkie pragnienia i potrzeby, obsesje, rozterki i wątpliwości, decyzje, które doprowadziły do tragedii i takie, których efektem miało być wyrównanie krzywd - swoich lub cudzych.

Chitra Banerjee Divakaruni z potencjalnie zwyczajnej historii o przeznaczeniu i wadze dokonywanych wyborów stworzyła klimatyczną, okraszoną hinduistycznym fatalizmem, niebanalną, głęboką i przewrotną, niejednoznaczną opowieść o tym, na ile w rzeczywistości możemy kształtować swój los, jak wiele w życiu zależy od nas samych i jak trudno jest zmienić samego siebie. Otwarte zakończenie i niepewność co do dalszych losów bohaterów - zabieg, który zwykle bardzo mnie irytuje - tym razem wydaje się jak najbardziej na miejscu, idealnie wpisuje się w zamysł autorki, a poza tym skutecznie skłania do refleksji - nie tylko nad sensem opowiedzianej historii, ale również nad własnym życiem. Albowiem: My tworzymy historie, a historie tworzą nas. To zamknięte koło.

Moja ocena: 4/5

za książkę serdecznie dziękuję Wydawnictwu Zysk i s-ka :)

recenzja napisana dla portalu IRKA :)