Tytuł: "Uśpiony głos"
Wydawnictwo: Marginesy, 2014
Ilość stron: 372
Okładka: miękka ze skrzydełkami
Fragment Guerniki Pabla Picassa
nieprzypadkowo znalazł się na okładce polskiego wydania powieści Dulce Chacon.
I nie bez przyczyny jest to fragment ukazujący cierpienie kobiety trzymającej w
ramionach martwe dziecko. Tematem malowidła, upamiętniającego zbombardowanie
baskijskiego miasteczka Guernica przez Niemców wspierających dyktaturę
Francisco Franco, jak i książki hiszpańskiej pisarki, jest - najogólniej rzecz
ujmując - Hiszpania za czasów wojny domowej i rządów generalissimusa. I zarówno
wspomniana scena z dzieła Picassa, jak i Uśpiony głos, opowiadają
głównie o losie hiszpańskich kobiet, które przeżyły piekło wojny domowej, o
prześladowaniach i represjach, jakie były ich udziałem po jej zakończeniu, o
złamanym życiu, utraconych bliskich i ranach, które nigdy się nie zagoiły.
Choć wojna domowa toczyła się w latach 1936-1939,
terror wprowadzony przez Franco i rządy jego reżimu trwały przez kolejne 39 lat
(książkę kończą wydarzenia związane z ogłoszeniem amnestii w 1963 roku, czyli
osiem lat po śmierci dyktatora), dla współczesnych Hiszpanów to wciąż trudny,
bolesny temat, przez długie lata owiany milczeniem, a więc nieprzepracowany.
Dulce Chacon postanowiła się z nim zmierzyć, nawet kosztem rozdrapywania
niezagojonych ran, opowiadając prawdę przemilczaną i zatajaną przez dziesiątki
lat.
Hiszpańska pisarka dotarła do wielu ofiar wojny
domowej i to na ich relacjach i wspomnieniach oparła fabułę swej powieści.
Przez jej karty przewija się całkiem pokaźne grono bohaterów, nie tylko
aktywnie związanych z republikańską partyzantką czy sympatyzujących z
komunistyczną ideologią i zaangażowanych w ruch oporu, ale również takich,
którzy chcą we względnym spokoju przeczekać najgorsze, nie narażając się władzy
w najbłahszy choćby sposób, co - jak się okaże - jest niemożliwe. Wszystkich
ich - świadomie zaangażowanych w walkę i opór, jak i wmieszanych w nią
przypadkiem, za sprawą pomówień i donosów sąsiadów czy chęci pomocy najbliższym
- bezlitośnie przemieli machina frankistowskiego reżimu. Ich udziałem staną się
egzekucje, tortury, wieloletnie więzienie, represje, atmosfera strachu i
terroru, nieufności i podejrzliwości oraz czekanie, lata czekania na wiadomość
o losie bliskich, na decyzję o ogłoszeniu amnestii, na to, by znowu móc zacząć
żyć.
Głównymi bohaterkami powieści Chacon są kobiety,
których losy splatają się na różnych etapach życia, w najdziwniejszych
okolicznościach, które połączy podobieństwo doświadczeń wytwarzających silną
więź zdolną przetrwać lata, a nawet przenieść się na ich najbliższych. Odważna
Hortensia, ciężarna partyzantka skazana na karę śmierci, której wykonanie
wstrzymano do momentu narodzin jej dziecka; młodziutka, krucha Elvira, która po
opuszczeniu więzienia dołączy do oddziału brata, imponując męstwem towarzyszom
broni; prosta i naiwna Reme, uwięziona na podstawie donosu sąsiadów za pomoc
udzieloną rebeliantom; niepokorna, buntownicza Tomasa, która musiała patrzeć na
śmierć swoich dzieci, przekonana, że nic gorszego jej w życiu nie może już
spotkać; Sole, akuszerka i działaczka komunistyczna, której udaje się uciec z
więzienia i jej córka Amalia, potwornie okaleczona w wyniku tortur, wciąż
twarda i silna; dona Celia, właścicielka pensjonatu, która nie zdążyła pożegnać
się ze swoją córką, każdego ranka na cmentarzu odcinająca fragmenty ubrań
rozstrzelanych przed wrzuceniem ich przez grabarzy do zbiorowej mogiły i pokazująca je
tłoczącym się pod bramą kobietom, by rozpoznając materiał, mogły jednocześnie
poznać prawdę o losie ich bliskich; Pepita, siostra Hortensii, najbardziej
wyrazista spośród nich, którą okoliczności zmuszają do zaangażowania się w
działania ruchu oporu. Wiecznie przerażona, pragnie tylko jednego: trzymając
się z dala od polityki i partyzantów, doczekać uwolnienia siostry i lepszych
czasów. Prędko przekonuje się, że jest to nierealne: jej szwagier - partyzant
prosi ją o drobną przysługę; Pepa wstępuje na ścieżkę, z której nie ma już
odwrotu. I której obranie było tak naprawdę tylko kwestią czasu.
W fikcyjnych losach bohaterek powieści wybrzmiewa
echo autentycznych przeżyć tysięcy hiszpańskich kobiet: matek, sióstr, żon i
narzeczonych, których życie zostało zredukowane przez lata wojny i reżimu do
heroicznej walki o przetrwanie, zachowanie nadziei, godności i/lub życia.
Wspomnienia tych kobiet, zamknięte w fabule i postaciach bohaterek –
pokonujących własne słabości i lęki, popełniających czyny, których nigdy by się
po sobie nie spodziewały, uświadamiających sobie, że straciły najlepsze lata
życia, zmarnowały młodość – jak na przykład historia pogrążonej w rozpaczy
kobiety, która po 20 latach w więzieniu zdaje sobie sprawę, że przechodzi
menopauzę i nie będzie mogła mieć już dzieci czy innej, przeżywającej tragedię,
bo po latach za kratkami nie poznały jej własne córki – porażają i wywierają
niezatarte wrażenie.
W swojej powieści Dulce Chacon pozwoliła uśpionym
dotąd wspomnieniom ujrzeć światło dzienne. Jej rozmówczynie po półwieczu
zdecydowały się opowiedzieć swoje historie, pokonać demony przeszłości,
przezwyciężyć głęboko zakorzeniony lęk i nieufność wobec sąsiadów – pokłosie
minionej epoki. Ich wyznania są wybitnie przejmujące – tym bardziej, że autorka
przekazuje je beznamiętnym, wyzutym z emocji tonem – lecz tym makabrycznym,
ponurym historiom nie trzeba przydawać dramatyzmu ani patosu. Ich siłą jest
naga prawda. Dzięki dystansowi, jaki udało się zachować hiszpańskiej pisarce,
brzmią bardziej wiarygodnie, mają silniejszy wydźwięk, także dlatego, że nie
zostały zabarwione jej własnymi emocjami. Nie ma tu epatowania okrucieństwem,
szokowania cierpieniem, napawania się cudzym bólem. Chacon udowadnia, że prawda
nie potrzebuje efektów specjalnych i ozdobników, by przemówić i poruszyć. I
między innymi to dzięki temu jej powieść jest ważnym, wartościowym i głośnym
głosem – podobnie jak niemy krzyk zrozpaczonej matki z Guerniki – w narodowej
dyskusji, która być może pozwoli wreszcie Hiszpanii ostatecznie rozliczyć się z
przeszłością.
Moja ocena: 5/5
Opublikowane na stronie: http://lubimyczytac.pl/ksiazka/205831/uspiony-glos/opinia/17212005#opinia17212005
Tragiczne losy Hiszpanek, prześladowanych z powodów politycznych, to bardzo trudny, bolesny temat... Zapamiętam sobie tytuł tej książki. Okładka robi wstrząsające wrażenie.
OdpowiedzUsuńTak, okładka jest porażająca i w tym w pełni harmonizuje z treścią książki. Przeczytaj koniecznie, jestem ciekawa Twojej opinii. ;)
UsuńDługo przyglądałam się okładce. Spodziewam się równie wstrząsającej treści. Czasami dobrze wynurzyć się ze swojego ciepełka i rozejrzeć dookoła. Nie jest to ani miłe, ani przyjemne, ale zdecydowanie potrzebne. Książkę postaram się przeczytać.
OdpowiedzUsuńNie zawiedziesz się, jestem pewna.
UsuńKsiążka jest warta przeczytania i masz rację, czasem trzeba wyjść ze swojej strefy komfortu, to jeden z takich przypadków. :)
Kolejna rzecz, którą się zaraz zainspiruję u Ciebie (już kupiłam "Golema"), tyle że ten tytuł znam - właśnie z okładki. Jednak wiem, że na taką książkę muszę mieć nastrój (choć to złe słowo - może bardziej: odpowiednie nastawienie).
OdpowiedzUsuńOjej, bardzo mi miło! I koniecznie daj znać, jakie wrażenia po lekturze (lekturach)! ;)
UsuńWiesz, ja nastroju nie miałam, raczej szukałam książki, która by zniwelowała moją czytelniczą niemoc - tej się to udało. Jakoś niepostrzeżenie, co sobie cenię jeszcze bardziej, sprawiła, że nie mogłam przestać o niej myśleć, nawet po zakończeniu lektury. Uwielbiam takie książki!
Wygląda na naprawdę mocną książkę... DObrze, że zaczynają się pojawiać takie pozycje, rozliczenie się z przeszłością jest bolesne, ale konieczne.
OdpowiedzUsuńGdyby nie Twoja recenzja to z pewnością nie wiedziałabym o istnieniu tej książki. Znajdujesz same perełki :) Ważny temat i bolesny więc nie dziwię się, że Hiszpania jeszcze sobie z nim nie poradziła, ale takie rozliczenia są potrzebne. Postaram się poszukać tej publikacji i dowiedzieć się czegoś więcej o losie Hiszpanek w ówczesnych latach.
OdpowiedzUsuńNie lubię takich książek, nie moja tematyka. Ale okładka robi wrażenie ;)
OdpowiedzUsuńTa okładka jest świetna! :)
OdpowiedzUsuńJedno pytanie: jakim cudem przeoczyłam tę książkę? O_o
OdpowiedzUsuń